به نام خدا

هنگامی که در یک وب سایتِ فروشگاه اینترنتی قصد ثبت نام دارید و می‌خواهید یک محصولی را خریداری کنید، در اولین قدم با تعدادی کادر مواجه می‌شوید که باید اطلاعات خود را در آن وارد کنید و سپس یک دکمه را فشار دهید تا اطلاعات شما در بانک اطلاعاتی آن سایت ذخیره گردد.

این کادری که شما اطلاعاتتان را در آن وارد کردید و این دکمه‌ای که فشار دادید و بقیه اجزای گرافیکی موجود در صفحه که شما با آن تعامل دارید را رابط کاربری میگویند.

به رابط کاربری در زبان انگلیسی User Interface یا UI هم می گویند و در فارسی گاهی اوقات آن را واسط کاربری هم نام می‌برند. دقت کنید رابط کاربری را باتجربه کاربری اشتباه نگیرید.

هنوز دقیقاً متوجه نشده‌ام رابط کاربری یعنی چه!

رابط کاربری جدا از بحث وب سایت در کل رابطی است بین انسان و ماشین (در اینجا منظورم از ماشین همان کامپیوتر است) حتی در ماشین‌های لباس‌شویی هوشمند که یک صفحه نمایشگر کوچک دارند و قابل برنامه ریزی نیز هستند یک رابط کاربری وجود دارد که شامل همان اجزای قابل مشاهده در صفحه نمایشگر آن و دکمه‌های روی ماشین است.

برای مثال وقتی در کامپیوترتان با کمک نرم افزار Media Player یک موسیقی را پخش می‌کنید در واقع می‌توان گفت شما به کمک محیط گرافیکی نرم افزار Media Player وقتی روی دکمه Play کلیک کرده‌اید در واقع با سخت افزار کامپیوتر ارتباط برقرار نموده‌اید و موجب شده‌اید یک موسیقی پخش شود. حال این ارتباط را چه چیزی برقرار کرده است؟ محیط آن نرم افزار، مجموع همان دکمه‌های Play و Stop که به صورت گرافیکی قابل روئیت هستند. بنابراین آن محیط یک واسطی بوده بین شما و سخت افزار کامپیوتر به همین دلیل آن را رابط یا واسط کاربری میگوییم.

در وب سایت‌ها چگونه است؟

در وب سایت‌ها هم تقریباً به همین صورت است. شما با کمک اجزای گرافیکی، دکمه‌ها و آلمان‌های موجود در وب سایت یک سری کارها را انجام می‌دهید مثلاً یک دیدگاه در پایین همین مطلب ارسال می‌کنید. آن بخش‌هایی که شما نام و ایمیل خودتان را وارد می‌کنید، آن دکمه‌ای که فشار می‌دهید، آن قسمتی که دیدگاه شما و دیگر خوانندگان به نمایش گذاشته می‌شود، لینک‌های بالای سایت و هر بخشی که گرافیکی و قابل روئیت باشد و موجب تعامل و برقراری ارتباط بین شما و پایگاه داده یا سرور وب سایت بشود را رابط یا واسط کاربری می گوییم.

چرا رابط کاربری مهم است؟

از دید مدیران و طراحان وب سایت رابط کاربری واسطی است بین مدیر وب سایت و اهداف آن وب سایت؛ یعنی اگر هدف آن سایت فروش محصولات دیجیتال است بنابراین رابط کاربری واسطی می‌شود بین کاربران آن سایت و فروش محصولات دیجیتال.

حال اگر آن رابط کاربری ضعیف باشد و نقش واسطه گری اش، نقش میانجی گری اش را میان کاربر و هدف به خوبی ایفا نکند آنگاه در رسیدن به هدفمان شکست خواهیم خورد.

رابط کاربری ضعیف باشد یعنی چه؟

یعنی کاربر برای انجام یک کار ساده، برای خرید یک محصول زیادی پیچ و تاب بخورد و نتواند به خوبی با وب سایت تعامل داشته باشد یا به خوبی فرایند مورد نظرش را انجام دهد مثلاً فونت دکمه‌ها ریز باشد و او نتواند ببیند چه نوشته یا فرم‌های تکمیل مشخصات در مرورگر کاربر به هم بریزد و نظم و ساختار مشخصی نداشته باشد.
در کل اگر رابط کاربری سایت نظر کاربر را جلب نکند و آن‌قدر مشکل داشته باشد که کاربر سریع سایت را ببندد آنگاه خواهیم گفت رابط کاربری ضعیف است.

چه کسی مسئول پیاده سازی واسط کاربریِ قوی و مناسب است؟

طراح وب سایت.
(چه جواب کوتاهی ولی در این جواب کوتاه بسیار حرف‌ها نهفته است)

ویژگی‌های رابط کاربری خوب چیست؟

• رابط کاربری باید به گونه‌ای باشد که هر کاربری با هر سنی که داشته باشد بتواند با وب سایت کار کند. چه یک نوجوان 12 ساله چه یک سالمند 55 ساله.

• واسط کاربری باید به گونه‌ای باشد که هر کاربری با هر سطح سوادی بتواند بدون مشکل با وب سایت کار کند. چه یک نفر با تحصیلات زیر دیپلم و چه یک نفر با تحصیلات تکمیلی.

• طراحی باید به گونه‌ای باشد که فرایندهای ارائه خدمات به کاربر با کمترین پیچیدگی باشد.

• رابط کاربری باید به گونه‌ای باشد که وب سایت در هر دستگاهی با هر اندازه‌ای که باز می‌شود به خوبی نمایش داده شود و کاربر بتواند به راحتی با آن کار کند (طراحی واکنش گرا)

• رابط کاربری باید به گونه‌ای باشد که اگر کاربری با یک کامپیوتر و مرورگر قدیمی هم وارد سایت شد بتواند فرایند مورد نظرش را به خوبی انجام دهد.

• واسط کاربری باید نه زیاد شلوغ باشد و نه زیاد ساده. بلکه در عین سادگی زیبا باشد.

• رنگ بندی‌ها باید به گونه‌ای باشد که چشمان بازدید کننده اذیت نشود.

• در طراحی رابط کاربری از قواعد روانشناسی استفاده شده باشد.

• و موارد دیگر که طراح وب سایت طی تجربه با آن‌ها آشنا خواهد شد.

چه کسی می‌تواند رابط کاربری قوی‌ای پیاده سازی کند؟

دست یافتن به واسط کاربری قوی امری است که با خواندن صدها و هزاران مقاله و مطلب در این زمینه هم نمی‌توان در آن حرفه‌ای شد. پس تصور نکنید چون در این باره چیزهای زیادی مطالعه کرده‌اید و میدانید باید به رابط کاربری توجه کرد پس قادر خواهید بود یک رابط کاربری قوی طراحی کنید.

برای دستیابی به واسط کاربری خوب اولین قدم کمک گرفتن از کاربران است. به این گونه که پس از مدتی که بازدید سایت به مقدار ثابت و مشخصی رسید برخی از بخش‌های سایت را تغییر می‌دهیم تا ببینیم واکنش کاربران چگونه است و آیا این تغییر موجب افزایش بازدید شده یا کاهش؟ و آن‌قدر این فرایند را در بخش‌های مختلف تغییر می‌دهیم و با روش آزمون و خطا سعی می‌کنیم به بهترین حالت ایده آل یک واسط کاربری خو ب برسیم. البته تجربهٔ طراح وب سایت در این زمینه بی‌تأثیر نیست و کمک زیادی می‌تواند به قوی‌تر شدن رابط کاربری داشته باشد. بعضی مواقع که طراح وب سایت به شما می‌گوید فلان بخش را پیشنهاد می‌کنم این‌گونه پیاده سازی کنیم بهتر است به حرف او گوش کنید--- تلنگری به مشتریان خودم (مزاح)

نتیجه‌گیری:

این جمله را فراموش نکنید که رابط کاربری واسطی است بین کاربر و هدف شما که هدف می‌تواند هر چیزی باشد مثلاً فروش بیشتر یا برند سازی و غیره.پس اهمیت بسیار زیاد است.
پیشنهاد می‌کنم مطلب ویژگی مشترک شرکت‌های بزرگ در طراحی وب سایت را مطالعه کنید.

پیروز و سربلند باشید.